Chàng Tây Jesse nói về hệ thống miễn dịch tinh thần

Hôm nay Jesse Peterson, chàng Tây từng dạy tiếng Anh tại Việt Nam sẽ đào sâu vào trong mỗi chúng ta để bàn về hệ thống miễn dịch tinh thần.

Mặt tối của Internet

Internet thật tuyệt vời, đã tặng cho chúng ta lượng thông tin không giới hạn về thế giới ở bên ngoài kia. Nhưng mặt tối của nó là làm cho con người cực kỳ dễ bị ảnh hưởng bởi những thông tin sai lệch, và những hành vi phi logic.

Điều này một phần là do hệ thống miễn dịch tinh thần của con người suy yếu, và thiếu kiến thức về kỹ năng tư duy phản biện.

Vâng! Con người không chỉ có hệ thống miễn dịch thể chất, mà còn có hệ thống miễn dịch tinh thần nữa. Đó là một hệ thống dùng để phát hiện những ý tưởng tồi tệ/xấu xa tác động vào chúng ta. Nếu không có nó, con người có thể làm theo mọi ý tưởng nào mà mình từng nghe/thấy/cảm nhận! Trời ơi, thật đáng sợ!

Khi không có “radar” phát hiện những ý tưởng xấu, cả thế giới sẽ rơi vào tay những trò lừa đảo, giống như trường hợp “hoàng tử Nigeria” trong email của bạn. “Tôi có 1 triệu đô la. Hãy gửi cho tôi 1.000 đô la, và tôi sẽ gửi tiền cho bạn”. Nghe có vẻ hợp lý về mặt toán học đấy, hãy để tôi lấy ví của mình!

Giờ thì Jesse nhận ra rằng, hệ thống miễn dịch tinh thần của chúng ta rất có thể bị tổn hại từ Internet!

Trước đây, chúng ta nhận thức được sự thật dựa trên “nguyên tắc đầu tiên”, đó là thông tin mà chúng ta lần đầu tiên nhìn thấy bằng chính mắt mình, và có thể biết là đúng, là sự thật.

Còn ngày nay, hệ thống miễn dịch tinh thần suy yếu đang tạo ra nhiều ý tưởng rất sáng tạo nhưng sai lầm về thực tế của thế giới.

Do Internet và tình trạng quá tải thông tin từ các nguồn vô hình, nên có một cơn dịch “phản logic” tác động đến con người, và hệ quả của nó là một lượng lớn người phát sinh ra cảm xúc trước “sự thật” sai lệch!

Đối diện trước những “sự thật” không phù hợp với thế giới quan của một người, hệ thống miễn dịch tinh thần được kích hoạt một cách dữ dội, nó sẽ trở nên yếu hơn, dễ mắc lỗi logic trong tương lai!

Thủ phạm tạo ra tất cả sự nhầm lẫn chống lại sự thật này được gọi là cognitive dissonance – sự bất nhất trong nhận thức.

Nếu bạn có đủ dũng cảm hỏi ai đó vì sao họ hút thuốc, trong khi hút thuốc có hại cho sức khỏe, và chờ xem phản ứng của họ, thì rất có thể đó sẽ không phải là một phản ứng tốt đẹp gì! Vì họ đang bối rối trước hai ý tưởng: họ muốn sống lâu, nhưng họ cũng muốn được phê với việc hút thuốc lá.

Hai ý tưởng này xung đột với nhau, và gây căng thẳng cho người hút thuốc về mặt cảm xúc. Tuy nhiên, người hút thuốc có thể phớt lờ vấn đề khó xử trên, hoặc biện minh cho nó trong đầu, để họ có thể sống thoải mái với cả hai ý tưởng. Rằng “Có rất nhiều thứ nguy hiểm trên đời này, không chỉ thuốc lá. Bạn cũng có thể chết vì ăn quá nhanh chứ bộ!”.

Bất đồng nhận thức

Các trường hợp bất đồng nhận thức phổ biến nhất, là khi ai đó muốn làm điều tốt từ trái tim mình, nhưng thực tế lại đang thực hiện một ý tưởng tồi.

Không nhất quán trong nhận thức là một trạng thái tinh thần căng thẳng. Leon Festinger vào năm 1957 đã viết một bài báo, và chỉ ra trạng thái khó chịu mà một người trải qua, do có hai niềm tin khác nhau cùng một lúc.

Đó là lý do tại sao nhiều khi ta nói ra một sự thật rõ ràng với ai đó, lại khiến tâm trí họ nổi cáu. Điều này là do họ nắm giữ hai sự thật trái ngược nhau.

Ví dụ như người ta sẽ cảm giác tồi tệ, khi ai đó đề cập rằng ngoài đời họ trông khác với ảnh đại diện của họ trên Facebook!

Ví dụ từ những học trò tiếng Anh của Jesse

Khi bạn gõ tiếng Anh trên mạng chat với ai đó rất ổn, nhưng khi gặp mặt trực tiếp, phát âm của bạn bị lệch, và gần như không ai hiểu được bạn nói gì.

Trong quá khứ dạy tiếng Anh, tôi từng gặp một số sinh viên mới, và nói thẳng với họ rằng khả năng tiếng Anh của họ không tốt. Điều này khiến họ đau lòng, và rơi vào tình trạng không nhất quán về nhận thức.

Tác giả Jesse trong một buổi ra mắt sách

Ở đây chúng ta có một ý tưởng, được hỗ trợ bởi cái tôi của các sinh viên này:
“Tôi có thể nói tiếng Anh tốt, tôi đã học nhiều năm rồi”.

Ngược lại, các sinh viên nghe thấy có người nói với họ rằng họ nói không tốt, vì học tiếng Anh không đúng cách, hoặc ở trong môi trường đào tạo kém chất lượng nhiều năm.

Tại thời điểm này, sự bất đồng về nhận thức gây ra sự xáo trộn về mặt cảm xúc của họ: chẳng lẽ bao nhiêu năm học tập đều không hiệu quả, và tôi đã lãng phí tiền bạc, thời gian? Hay người này đang nói dối, để làm tổn thương tôi!?

Tùy thuộc vào sức mạnh hệ thống miễn dịch tinh thần của người đó, phản ứng có thể là cố gắng học lại tiếng Anh theo cách tốt hơn, hoặc đả kích/tấn công “người mang tin xấu”, để giải quyết mối đe dọa trước mắt của sự thật đau đớn.